نسبت عالم ماوراءطبیعت با عالم طبیعت از منظر بودا و مولوی (مثنوی معنوی)

نسبت ماوراءطبیعت با طبیعت از مسائل مهم و اساسی در نظام‌های
فکری، فلسفی، کلامی و عرفانی است. در نگاه عرفا جهان، خیال و
وهم است و نیز گاهی همانند تصویری در آیینه دانسته‌اند و نیز گاهی
مثل سایه؛ هر استعاره را برای توصیف هویت جهان در نظر داشته‌اند:
عدم استقلال سایه، عدم انتساب به وجود و عدم به آن و نیز حالت نه
موجود و نه معدوم بودن تصویر در آیینه و امکان تکثیر امر واقعاً واحد در
آیینه در عین حال که از واحد حکایت می‌کند، نیز بی‌هویت و خیال
است و اصالتی از خویش ندارد. دو برداشت از خیال و سراب دانستن
عالم میش‌ود؛ گاهی خیال با عنوان امری پوچ و موهوم لحاظ می‌شود که
فقط باید آن را نفی کرد. گاهی نیز با عنوان آیینه از آن تعبیر می‌شود که
همانند رویا باید آن را تاویل کرد.